Obok fizycznych, które biją wszystko na głowę, moimi ulubionymi podróżami są te wyobrażone. Wybieram się w nie dzięki filmom, serialom, książkom, a następnie odtwarzam w umyśle. Obraz Nowego Jorku buduje się w nim, klatka po klatce, właściwie od zawsze. Buzują w nim przede wszystkim pop-i-kulturowe skojarzenia. Carrie Bradshaw, Peggy Guggenheim, Chrysler Building, Basquiat, Andy Warhol, Friends, Joel Meyerowitz, Sukcesja i… Mogłabym tak jeszcze przez kilka linijek. Zamiast tego zapraszam w prawdziwą podróż razem ze mną i autor(k)ami 7 wyjątkowych książek o Nowym Jorku.
Za kulisami historii: Nowy Jork. Od Mannahatty do Ground Zero, Magdalena Rittenhouse (Wydawnictwo Czarne)
Choć ten wpis to nie ranking, jednak ta książka zajmuje specjalnie symboliczne miejsce. Oczarowała mnie od początku i zabrała w podróż po kulturowym tyglu najmniej amerykańskiego miasta w USA. Dzięki niej poznasz kulisy tworzenia – czasem cegła po cegle – największych ikon Nowego Jorku, a potem zajrzysz na zaplecza niesamowitych miejsc, które nieświadomie można byłoby pominąć. Ta książka chwyta fenomen miasta, łapie momenty zwrotne, opisuje historie wyjątkowych nowojorczyków – wcale nie tylko tych, których nazwiska obiegły cały świat. Jeśli masz przeczytać tylko jedną pozycję z tej listy, niech to będzie książka Magdaleny Rittenhouse.
📙 Magdalena Rittenhouse, Od Mannahatty do Ground Zero (wydawnictwo Czarne).
Niespokojny Nowy Jork lat 60. i 70.: Poniedziałkowe dzieci, Patti Smith (Wydawnictwo Czarne)
W „Poniedziałkowych dzieciach” Nowy Jork schodzi na drugi plan. Równocześnie nie da się wyobrazić, że ta historia mogłaby wydarzyć się – z całą swoją intensywnością – w jakimkolwiek innym mieście. Patti Smith i Robert Mapplethorpe; odważna wokalistka, poetka i kontrowersyjny fotograf. Historia ich przyjaźni (lub miłości) nie mogła być spokojna. Opowiadana z perspektywy samej Patti urzekła mnie już od czasów, gdy na zmianę chodzili na wystawy sztuki, bo nie stać ich było na dwa bilety. Ta książka to nie tylko biografia słynnej artystki, ale opowieść z samego serca nowojorskiej bohemy lat 60. i tego, jak absolutnie fascynujące było wtedy to miasto. Dla mnie opowiada przede wszystkim o relacjach: między dwójką niezwykłych artystów, specyficznym światem sztuki, niemożliwym Nowym Jorkiem oraz ich własnymi aspiracjami.
📙 Patti Smith, Poniedziałkowe dzieci (wydawnictwo Czarne).
Człowiek oraz tłum: Miasto zwane samotnością. O Nowym Jorku i artystach osobnych, Olivia Laing
Edward Hopper, Andy Warhol, David Wojnarowicz, Billie Holiday i Klaus Nomi. Łączy ich sztuka, Nowy Jork i samotność. To paradoks, że samotność łączy? Niekoniecznie. Autorka „Miasta zwanego samotnością” Olivia Liang próbuje uchwycić definicję tego emocjonalnego stanu. Aby to zrobić, przeplata osobiste doświadczenia, naukowe i literackie definicje, a także biografie wybitnych twórców. Ah i jeszcze jedno: historie Nowego Jorku. Tętniący, jaskrawy, intensywny Nowy Jork okazuje się idealną przestrzenią do odczuwania zbiorowej samotności. To książka, dzięki której paradoksalnie można poczuć się kojąco bliżej doświadczeń innych ludzi.
📙 Olivia Laing, Miasto zwane samotnością. O Nowym Jorku i artystach osobnych (wydawnictwo Czarne).
Prawdziwy przewodnik: Z Nowym Jorkiem na NY, Magdalena Muszyńska-Chafitz
Przewodnik z prawdziwego zdarzenia, który czyta się jak fascynującą opowieść o mieście i jego mieszkańcach. Jak nie zostać znienawidzonym turystą? Które muzeum odwiedzić? Jak nie zgubić się w siatce ulic? Te pytania są ważne, ale najważniejsze, co trzeba wiedzieć przed przyjazdem do Nowego Jorku, autorka zdradza już na samym początku: tutaj każdy może być naprawdę sobą. Tolerancja, otwartość i trochę szaleństwa – dlatego Nowy Jork mnie kręci, a przewodnik Magdaleny Muszyńskiej-Chafitz tylko to wzmocnił.
📙 Magdalena Muszyńska-Chafitz, Z Nowym Jorkiem na NY.
Wymarzone miasto: Deliryczny Nowy Jork. Retroaktywny manifest dla Manhattanu, Rem Koolhaas (wydawnictwo: Karakter)
Ta książka swoje waży. Dosłownie, ale też jeśli chodzi ciężkość niejednoznacznych sformułowań, nad którymi czasem trzeba się zatrzymać. Prawie 400-stronnicowy manifest niezwykłego architekta Rema Koolhaasa skupia się na jednej wyspie: na Manhattanie. Czasem tylko zerka nieco dalej np. do fascynującego parku rozrywki na Coney Island, gdzie iluzja po prostu była rzeczywistością. Rem Koolhaas zdaje się pochłonięty fenomenem, który nazywa „manhattanizmem”. Według niego „Wieżowiec (jest) wyrafinowanym narzędziem kontrolowanej irracjonalności”. To lektura tylko dla gotowych na to, że architektura może wymykać się racjonalizmowi i dla tych, którzy chcą przeżyć niestandardową podróż śladami delirycznej przestrzeni Big Apple.
📙 Rem Koolhas, Deliryczny Nowy Jork (wydawnictwo Karakter).
Z humorem: Nie w humorze, Fran Lebovitz (wydawnictwo: Znak)
Ironia, wyobraźnia i cięty język Fran Lebowitz absolutnie trafia w mój gust. Śmieję się razem z nią z przyciasnych, nowojorskich mieszkań, praktycznych wskazówek dla domowych zwierząt i zmyślonych, barwnych historii np. o spotkaniu z Papieżem (podanych w zgrabnej formie niedługich felietonów). Język Fran jest plastyczny, a równocześnie podlega pewnemu rygorowi: każde słowo w tej książce ma swój powód. Liczy się efekt, rytm, znaczenie, żart. Idealna lektura na wakacje! Gdybym mogła poznać tylko jednego autora wymienionych książek na żywo, życzyłabym sobie pójść na kawę z Fran Lebowitz.
📙 Fran Lebowitz, Nie w humorze (wydawnictwo Znak).
Tkanka ludzka: Nowojorczycy. Miasto i ludzie, Craig Taylor (wydawnictwo: Znak)
Czym jest miasto, jeśli nie historiami jego mieszkańców? Craig Taylor oddaje im głos, określając nowojorczyków jako skorych, a czasem wręcz narzucających się do rozmowy. Otwartych, pewnych siebie, wyrazistych. W tej książce miasto opowiada swoją historię słowami osób przeróżnych profesji, pochodzenia oraz wieku. To wspaniała podróż po wspomieniach, marzeniach i przeżyciach anonimowych Nowojorczyków.
📙 Craig Taylor, Nowojorczycy. Miasto i ludzie (wydawnictwo Znak).
Więcej literackich podróży już wkrótce!
Jeśli sięgniesz po którąś książkę o Nowym Jorku, daj mi znać jak Ci się podobała. Najlepiej na moim Instagramie. Dziękuję i do zobaczenia!
Chcesz więcej kultury? Sprawdź listę świetnych seriali, które polecam!